คำสั่งทางปกครอง

  คำสั่งทางปกครอง คือ คำสั่งของเจ้าหน้าที่ของรัฐที่อาศัยอำนาจตามกฎหมายสั่งให้ประชาชนทำการอย่างหนึ่งอย่างใดหรือหยุดกระทำการอย่างหนึ่งอย่างใดหรือเป็นคำสั่งที่ให้สิทธิหรือตัดสิทธิประชาชนซึ่งคำสั่งเหล่านั้นมีผลกระทบต่อประชาชนคนใดคนหนึ่งสำหรับคำสั่งทางปกครองมีอยู่หลายลักษณะ ตัวอย่างเช่น

1. การสั่งการ เป็นเรื่องที่กฎหมายกำหนดให้อำนาจแก่เจ้าหน้าที่ไว้เพื่อให้มีคำสั่งการอย่างใดอย่างหนึ่งตามกฎหมาย เช่น คำสั่งให้รื้อถอนอาคารที่ปลูกสร้างไม่ถูกต้องตามแบบ คำสั่งให้ขนย้ายทรัพย์สินออกจากทางเท้าคำสั่งบรรจุแต่งตั้งเลื่อนขั้นเงินเดือน หรือคำสั่งลงโทษทางวินัย หรือเจ้าหน้าที่ของรัฐสั่งยกเลิกกระบวนการพิจารณาคำเสนอหรือการทำสัญญาใดๆ กับทางราชการที่ไม่ถูกต้อง เป็นต้น

2. การอนุญาตหรือไม่อนุญาต จะเกิดขึ้นในกรณีที่ประชาชนต้องการมีสิทธิดำเนินการบางเรื่องที่กฎหมายกำหนดให้ต้องได้รับอนุญาตจากทางราชการก่อน ซึ่งประชาชนจะต้องยื่นคำขออนุญาตต่อเจ้าหน้าที่และเมื่อเจ้าหน้าที่ได้พิจารณาคำขออนุญาตแล้วเห็นว่าเป็นไปตามเงื่อนไขที่กฎหมายกำหนดไว้ ก็จะมีคำสั่งอนุญาต แต่ถ้าพิจารณาแล้วเห็นว่าไม่เป็นไปตามเงื่อนไขที่กฎหมายกำหนดก็จะมีคำสั่งไม่อนุญาต การอนุญาตหรือไม่อนุญาตนี้ถือเป็นคำสั่งทางปกครอง เช่น การขออนุญาตปลูกสร้างอาคาร การขออนุญาตเปิดสถานบริการการขออนุญาตมีอาวุธปืนหรือพกพา อาวุธปืน หรือการขออนุญาตเปิดโรงพยาบาล เป็นต้น

3. การอนุมัติหรือไม่อนุมัติ จะมีลักษณะคล้ายกับการอนุญาตหรือไม่อนุญาตแต่ส่วนใหญ่จะเป็นการดำเนินการภายในระหว่างเจ้าหน้าที่ของรัฐด้วยกัน สำหรับการอนุมัติหรือไม่อนุมัติให้ดำเนินการอย่างใดอย่างหนึ่งบางเรื่องเท่านั้นที่จะถือเป็นคำสั่งทางปกครองได้ เช่นการอนุมัติให้ทางราชการสั่งซื้อวัสดุอุปกรณ์ก่อสร้างเพื่อสร้างอาคารสถานที่การอนุมัติ ให้จ้างผู้รับเหมาก่อสร้างการอนุมัติให้เช่าหรือเช่าสถานที่เพื่อใช้เป็นที่ทำการ หรือการอนุมัติลักษณะอื่นที่เป็นการให้สิทธิประโยชน์เช่น การให้ทุนการศึกษา การให้เงินสงเคราะห์คนชรา เป็นต้น

 4. การจดทะเบียน โดยปกติจะเกิดขึ้นเมื่อประชาชนต้องการจะใช้สิทธิตามกฎหมาย และการที่จะมีผลตามกฎหมายได้จะต้องมีการจดทะเบียนก่อนเท่านั้น กรณีที่เจ้าหน้าที่รับจดทะเบียนหรือปฏิเสธการรับจดทะเบียนเมื่อประชาชนยื่นคำขอนั้น ถือเป็นคำสั่งทางปกครองประเภทหนึ่งเช่นกัน เช่น การจดทะเบียนสมรส การจดทะเบียนรับรองบุตรการจดทะเบียนรถยนต์ หรือการจดทะเบียนสัตว์พาหนะ เป็นต้น

5. การเพิกถอนใบอนุญาต กฎหมายในบางเรื่องให้อำนาจแก่เจ้าหน้าที่ในการพิจารณาว่า กิจกรรมเรื่องใดที่รัฐเคยออกใบอนุญาตไปให้กับประชาชนเพื่อให้มีสิทธิบางอย่างตามกฎหมายหรือให้ประกอบกิจการเรื่องใดเรื่องหนึ่ง หากประชาชน ที่ได้รับอนุญาตได้ฝ่าฝืนข้อห้ามหรือไม่ดำเนินการตามเงื่อนไขที่กฎหมายกำหนดไว้แล้วเจ้าหน้าที่ผู้ออกใบอนุญาตมีอำนาจสั่งเพิกถอนใบอนุญาตนั้นได้ เช่น การเพิกถอนใบอนุญาตให้มีอาวุธปืนหรือพกพาอาวุธปืน การเพิกถอนการออกโฉนด, ที่ดินหรือหนังสือรับรองการทำประโยชน์ หรือการเพิกถอนใบอนุญาตประกอบกิจการโรงงาน เป็นต้น